Jak dbać o środowisko? 100 sposobów jak być bardziej eko

Czym ta lista nie jest? To nie jest lista do odhaczenia, która ma Was zmusić do tego, żebyście radykalnie zmienili swoje życie w ciągu jednego tygodnia. To również nie jest lista, która ma wywołać poczucie winy, że jest się niedoskonałym i beznadziejnym w bardziej ekologicznie świadomym życiu. Ja sama nie robię wszystkich punktów z listy. Przykład? Jeżdżę samochodem do pracy (na gaz wprawdzie, ale zawsze to samochód), ponieważ codziennie odbieram dziecko z przedszkola po pracy i musiałabym spędzić w komunikacji miejskiej godzinę dłużej. A cierpię na brak czasu przy małym dziecku, intensywnej pracy zawodowej i chęci realizowaniu się w mojej pasji. Na ten moment nie widzę możliwości, żeby to zmienić.

Potraktujcie tę listę jako inspirację, zobaczcie, co jest dla Was, a co nie. Niektóre rzeczy są bezkosztowe, inne wiążą się z mniejszymi lub większymi wydatkami, wiele z nich z kolei pozwoli Wam niemało zaoszczędzić.

Lista wspiera moje działania w ramach akcji dla Komisji Europejskiej #MyGreenAction, która jest częścią Zielonego Tygodnia UE i w tym roku przypada w dniach 13-17 maja.

Jak dbać o środowisko i być eko – 100 sposobów

1. Kupuj żywność sezonowo i lokalnie. W Warszawie pełno jest targów z produktami od lokalnych rolników, jak BioBazar czy ostatnio otwarty Targ Rolny w Koneserze. Poszukaj w internecie. Jeśli nie ma targów bio w Twojej okolicy i nie zależy Ci, żeby kupować bio, znajdź zwykły bazar z produktami od rolników.
2. Kochasz kawę? Znajdź marki #fairtrade i kup kawę, która powstawała w godnych warunkach. Np. marka Moyee Coffee stworzyła w Etiopii i Ameryce Łacińskiej infrastrukturę do przetwarzania kawy na najwyższym, światowym poziomie (palarnia i pakowalnia), miejsca pracy w przetwórstwie kawy, świadomość, że można zarabiać więcej na eksporcie jakościowego towaru zamiast relatywnie taniego surowca. Warto kupować takie kawy!
3. Piecz w piekarniku kilka rzeczy naraz. Czyli nie jednego małego batata czy buraka (jak mi zdarzało się robić często), ale przy okazji zaplanuj posiłki na kolejne dni i upiecz więcej.
4. Kochasz maliny i truskawki i chcesz je jeść w zimie? Zamroź ich większą ilość w lato, w pełni sezonu. Sama tak robię i świetnie się sprawdza.
5. Zaopatrz się w woreczki wielorazowe i pakuj do nich warzywa i owoce. Generalnie miej przy sobie torby wielorazowe na zakupy, zamiast pakować produkty do foliówek. Polak zużywa rocznie kilkaset foliówek, które służą mu przez kilka minut , po czym są wyrzucane. Wszyscy wiedzą, ile czasu rozkłada się plastik. To bardzo łatwa rzecz do zmiany w codziennym życiu. Poczytaj o tym więcej tu.
6. Gotuj z przykrywką, oszczędzisz prąd!
7. Zrezygnuj z produktów z olejem palmowym. Dlaczego? Jak czytamy na stronie Kupuj Odpowiedzialnie, palmy olejowe uprawiane są na wielkich, przemysłowych plantacjach, często (zwłaszcza w Indonezji) powstałych po świeżo wyczyszczonych (czyli najpierw spalonych a następnie wykarczowanych) obszarach lasów deszczowych a także cennych przyrodniczo torfowiskach. Od 1970 roku obszar uprawy oleju palmowego w Indonezji wzrósł ponad 30-krotnie, a w Malezji – 12 krotnie.
8. Jeśli korzystasz z kateringu, policz ile pudełek plastikowych produkujesz miesięcznie, złap się za głowę i poszukaj alternatyw z wielorazowymi opakowaniami. Najbardziej eko jest przygotowywanie posiłków w domu, ale wiadomo – nie każdy ma czas i możliwości. Możesz wybrać alternatywne opcje, których coraz więcej w dużych miastach, jak Mikser czy MacroBiosBar.
9. Rób listy na zakupy – kupisz wówczas to, czego naprawdę potrzebujesz i mniej jedzenia się zmarnuje.
10. Ogranicz marnotrawienie żywności przez częstsze, ale mniejsze zakupy. Ja kiedyś robiłam raz w tygodniu przez internet, ale dużo się marnowało, nie mówiąc o ilościach plastikowych opakowań.
    
11. Przeglądaj lodówkę i wydziel w niej półkę na produkty, którym niedługo kończy się data ważności, wykorzystuj je w pierwszej kolejności.
12. Rób dania jednogarnkowe ze zwiędniętych warzyw z lodówki – np. rosoły, buliony. Ale też świetnie sprawdzą się tu pasty czy zblendowane koktajle owocowo-warzywne.
13. Mróź żywność, która została. Nie wyrzucaj.
14. Zostało Ci jedzenie i nie wiesz, co masz z nim zrobić? Sprawdź czy w Twoim mieście działa Jadłodzielnia lub inna organizacja, która przyjmuje jedzenie i rozdaje je potrzebującym.
15. Zacznij segregować odpady, przynajmniej na trzy frakcje, docelowo na pięć. Dane pokazują, że aż 40% Polaków przyznaje, że w ogóle nie segreguje śmieci. Statystycznie więc 1/3 z moich czytelników, nie segreguje. Warto zacząć, to nie jest takie trudne.
16. Zrezygnuj z picia wody butelkowanej, zacznij pić kranówkę. Argumentów jest wiele – ograniczysz plastik, oszczędzisz pieniądze. Woda z kranu jest również wodą bardzo dobrej jakości. Przeczytaj o tym tutaj.
    
17. Kup wielorazową butelkę na wodę i noś ją ze sobą, zamiast kupować codziennie butelki plastikowe.
    
18. Kup kubek wielorazowy lub termos na kawę. Taka jednorazowa inwestycja ograniczy znacząco zużycie plastiku. Jeśli kupujesz kawę na wynos codziennie, to będzie to mniej o ponad 300 kubków papierowych rocznie. Co warto wiedzieć? Że kubki papierowe na kawę są często pokryte elementami plastikowymi, których nie da się oddzielić w sortowni śmieci.
19. Gaś światło w pomieszczeniach, z których nie korzystasz – powód jest prosty, to oszczędność energii.
    
20. Zainwestuj w oświetlenie LED – jest wielokrotnie bardziej ekologiczne od zwykłych żarówek. Dioda LED wykorzystuje bowiem 85% mniej energii w porównaniu do żarówek żarnikowych, a czas jej użytkowania wynosi nawet do 20 lat, czyli 20 razy więcej niż w przypadku tradycyjnych żarówek! Jest to też rozwiązanie rekomendowane przez Komisję Europejską.
21. Masz warunki, np. balkon lub mieszkasz w domu z ogródkiem – zacznij kompostować. Ilość bioodpadów znacznie się zmniejszy.
22. Kupuj żywność taką jak orzechy, kasze, owoce suszone na wagę, do własnych wielorazowych torebek. O tym więcej tu.
    
23. Wybieraj żywność w szkle, zamiast w plastiku. Jeśli masz możliwość, kupuj żywność bez plastikowych opakowań. Cienka folia, w którą często pakowana jest żywność, nie nadaje się do ponownego przetworzenia.
24. Powiedz nie plastikowym słomkom do napojów. Zainwestuj w bambusowe.
25. Noś ze sobą wielorazowe sztućce (np. metalowe czy bambusowe).
26. Zrezygnuj z ręczników papierowych w domu na rzecz wielorazowych szmatek z materiału.
27. Rób środki czyszczące sama/sam lub kupuj w szklanych opakowaniach, np. marki Klareko.
28. Zrezygnuj z gąbek do mycia naczyń z tworzyw sztucznych – wybierz opcje naturalne, jak myjki z kokosa, agawy, konopii, kupisz je np. wielorazówce.
29. Kup woskowijki (lub zrób) – zastąpią papier aluminiowy i znajdą idealne zastosowanie w pakowaniu różnych rzecz, np. kanapek do pracy czy szkoły. Woskowijki, o które się dba, mogą starczyć nawet na rok.
30. Zaopatrz się w wielorazowe materiałowe „waciki” do zmywania makijażu. Kupisz je np. wielorazówce.
31. Kupuj kosmetyki w szklanych opakowaniach, jeśli masz taką możliwość. Niektóre z marek dają rabat, jeśli zwrócisz im opakowania, które będą mogły napełnić raz jeszcze. Np. mokosh, Jan Barba, Lush Botanicals, NatuHandmade.
32. Czy na pewno potrzebujesz 5 żeli pod prysznic i 3 balsamów do ciała? Ogranicz kupowanie kosmetyków, kupuj to, co niezbędne.
33. Zmień gąbkę do mycia ciała z tworzyw  sztucznych na naturalną szczotkę do ciała czy myjkę z agawy czy konopii.
34. Sprawdź, czy kubeczek menstruacyjny to coś dla Ciebie.
    
35. Sprawdź podpaski wielorazowe (np. na noc).
36. Karmisz piersią? Kup wielorazowe wkładki laktacyjne.
37. Kup bambusową szczoteczkę i zrezygnuj z tej plastikowej. O szczoteczkach więcej pisałam tu.
38. Zrezygnuj z dezodorantów w aerozolu. Przestaw się na naturalne kosmetyki w szkle czy w metalowych pudełkach. Ja w szczególności polecam dezodorant We love the planet.
39. Te cudowne kąpiele w wannie? Czy na pewno potrzebujesz ich kilka razy w tygodniu? Częściej wybieraj szybki prysznic.
40. Kupuj szary papier toaletowy z recyklingu (np. w Biedronce, jest robiony z makulatury!).
41. Bierzesz żywność na wynos w restauracji? Weź do swojego opakowania
42. Czy potrzebujesz na pewno tego nowego ciucha? Przemyśl to. Jeśli tak, kupuj modę zrównoważoną  – jest coraz więcej marek, które w sposób odpowiedzialny produkują modę, jak KOKOworld, Elementy Wear. Dlaczego tak ważne jest kupowanie mody odpowiedzialnej? Przeczytaj tutaj.
43. Obejrzyj „True Cost” (np. na Netflix) lub inne dokumenty dotyczące tzw. szybkiej mody.
44. Kupuj modę vintage, sprawdź najlepsze second-handy w okolicy.
45. Może spróbujesz z uszyciem czegoś na miarę u krawcowej? Dasz pracę lokalnie i będziesz mieć coś idealnie dopasowanego do Ciebie. I pewnie na lata.
46. Wymieniaj się ciuchami na tzw. swapach.
47. Nie wyrzucaj do śmieci starych zniszczonych ubrań – jeśli nie nadają się do chodzenia, wrzuć je do kontenera na ubrania (np. Caritasu).
48. Nie wiesz, co masz zrobić z ubraniami w dobrym stanie, w których już nie chodzisz? Oddaj do sklepu charytatywnego albo sprzedaj, np. na Bazarze Miejskim w Warszawie (można wynająć przestrzeń na wieszaki i sprzedawać. Przy czym nie musisz byś na miejscu obecna/obecny).
49. Potrzebujesz nowego mebla do domu? Poszukaj fajnych mebli używanych na Allegro. Sprawdź ofertę vintage, np. tu.
    
50. Chcesz kupić dziecku wózek/fotelik samochodowy/zabawkę? Sprawdź, czy nie ma ciekawych ofert używanych  rzeczy w internecie. Czy musisz mieć na pewno ten kosmiczny NOWY wózek spacerowy dla dziecka? Możesz kupić używany. Zobacz, ile pieniędzy możesz zaoszczędzić.
51. Jeśli masz możliwość, jeździj częściej komunikacją miejską czy pociągami. 
52. Jedziesz w podróż? Przygotuj sobie wcześniej jedzenie, weź wielorazowe sztućce i bidon na kawę czy wodę.
53. Pracujesz dla kogoś? Zwróć uwagę, czy w salkach konferencyjnych jest woda butelkowana, czy jest segregacja śmieci. Jeśli nie, zapytaj o to odpowiednie osoby i porozmawiaj o zmianie. Bądź proaktywny.
54. Idź na Strajk Klimatyczny, np. tutaj sprawdzisz najbliższe terminy strajków w Twoim mieście.
    
55. Czytaj o globalnym ociepleniu, zmianach klimatycznych – problem dotyczy wszystkich, również i Ciebie, Twoich dzieci. Źródła informacji to chociażby m.in. naukaoklimacie.
56. Pozbieraj śmieci w lesie na spacerze lub w otoczeniu. 
57. Palisz? Nie wyrzucaj petów na ziemię. To mit, że to naturalne substancje i papier, więc rozłożą się same. Z petów wydostają się toksyczne dla gleby i zwierząt związki.
58. Ogranicz mięso i nabiał – to super ważne, ważniejsze od chociażby ograniczenia lotów samolotem – nadmierne spożycie mięsa wywołuje również szereg problemów dla zdrowia ludzi i środowiska. „Emisje gazów cieplarnianych związanych z intensywną hodowlą zwierząt są równe tym, jakie na całym świecie produkuje transport. Dużym problemem jest zatrucie wód lądowych i oceanów. Pozyskiwanie ziemi na pastwiska i produkcję paszy to jeden z głównych powodów wycinania lasów tropikalnych. Utrata siedlisk spowodowana przez intensywne rolnictwo jest problemem dla około 80% zagrożonych gatunków ptaków lądowych i ssaków” – czytamy w raporcie Greepeace
    
59. Przeczytaj „Farmadegon” o przemysłowej hodowli mięsa.
60. Kupuj mleko roślinne zamiast krowiego, a jeśli masz ochotę – przetestuj robienie mleka roślinnego w domu, może to pokochasz 🙂
61. Spodziewasz się dziecka? Pomyśl o pieluchach wielorazowych.
62. Potrzebujesz dla dziecka gadżetu na jeden dzień? Spróbuj go pożyczyć, a nie kupować.
63. Wyłączaj komputer na noc.
64. Przejdź na korespondencję i rachunki online.
65. Napraw cieknące krany – nieszczelny kran, z którego woda ścieka z częstotliwością jednej kropli na sekundę, oznacza straty sięgające nawet 5 tys. litrów rocznie. 
    
66. Nie włączaj pralki, jeśli jest załadowana tylko do połowy. To samo z suszarką.
67. Wypróbuj do prania super naturalnych eko orzechów piorących, a do suszarki specjalnych kul skracających czas suszenia nawet o 30%.
68. Kupuj więcej książek w postaci ebooka/audiobooka.
69. Skorzystaj z biblioteki.
70. Ogranicz kupowanie gazet, prenumeruj lub czytaj online.
71. Podejdź świadomie do ogrzewania w domu. Czy na pewno musisz mieć włączone kaloryfery wszędzie lub czy muszą być włączone cały dzień – nawet, kiedy jesteś w pracy?
72. Zostaw sobie pudełka po dostawach paczek zamówionych przez internet, wykorzystasz je na pewno później do swoich wysyłek.
73. Zasadź zioła na balkonie i korzystaj z nich w kuchni, zamiast kupować zioła cięte.
    
74. Napraw to, co popsute. Nie wyrzucaj od razu. Jeśli nie możesz naprawić, to może części wykorzystasz do zrobienia czegoś innego?
75. Podrasuj/napraw/odnów swoje stare buty, które tak lubisz, np. w WoshWosh lub u lokalnego szewca.
76. Jeśli masz dom z ogrodem, zbieraj deszczówkę i podlewaj nią rośliny.
77. Kupujesz kwiaty cięte? Zapytaj, skąd są. Wiele jest sprowadzanych  z drugiego końca świata, co niesie za sobą ogromny ślad węglowy.
78. Zrezygnuj z balonów na imprezy – to plastik, który jest niebezpieczny dla zwierząt.
79. Wykorzystuj wielokrotnie torebki na prezenty.
80. Czy na pewno potrzebujesz nowego smartfona co rok? Przemyśl to. A jeśli już chcesz pozbyć się starego, to zdecyduj się na profesjonalny program recyklingu telefonu, np. w Orange.
81. To może być śmieszne, ale jeśli masz możliwość, skorzystaj z pracy zdalnej w domu. Nie użyjesz samochodu, oszczędzisz czas i będziesz mogła/mógł pracować w pidżamie. Brzmi bosko, prawda?
82. Zamawiasz przez internet? Napisz do sklepu, że prosisz o ograniczenie plastiku w pakowaniu przesyłki.
83. Kupuj zapałki, zrezygnuj z zapalniczek (1,5 mld z nich trafia na wysypisko śmieci każdego roku).
84. Ogranicz loty samolotem, w szczególności lokalnie – uznaje się, że sektor lotniczy jest odpowiedzialny za około 5% globalnego ocieplenia powodowanego przez ludzkość, jak czytamy na blogu GreenProjects.
    
85. Nie drukuj biletów – zapisz je na smartfonie lub na komputerze.
86. Ogranicz drukowanie, a jeśli musisz – drukuj dwustronnie.
87. Używaj baterii do wielokrotnego ładowania.
88. Wypróbuj robienie notatek elektronicznie, np. w Evernote, Trello.
89. Budujesz dom? Sprawdź czy możesz wprowadzić eko rozwiązania, jak użycie szarej wody, panele słoneczne.
90. Wspieraj (jako konsument) marki zrównoważone, odpowiedzialne społecznie, cruelty-free, z misją społeczną. Nawet w Polsce jest ich wiele, ale niekoniecznie mają duże budżetu na marketing, więc o wielu nikt nie słyszał. Przejrzyj raport stworzony przez zespół na ALK w Warszawie, pod kierownictwem prof. Bolesława Roka i zobacz bazę takich startupów.
    
91. Wspieraj również (jako właściciel firmy czy pracownik), który ma wpływ na dobór partnerów, firmy odpowiedzialne społecznie. Tutaj znajdziesz świeży raport o polskich startupach pozytywnego wpływu, które warto wspierać
92. Pytaj w restauracjach czy hotelach o żywność, która jest podawana (ja na przykład trafiłam ostatnio na niby dobry hotel, ale z jajkami z produkcji klatkowej). Generalnie wybieraj te restauracje, które stawiają na jakościowe jedzenie z lokalnego źródła.
93. Carpooling – sprawdź, czy to jest dla Ciebie. Carpooling to system wspólnych przejazdów jednym samochodem. Dzięki korzystaniu z tego rozwiązania, jednym samochodem podróżuje więcej niż jedna osoba, wskutek czego mniejsze są koszty przejazdu i koszt środowiskowy. W polskim internecie funkcjonuje mnóstwo tego typu platform, jak chociażby BlaBlaCar.
94. Oddawaj zużyte czy przeterminowane lekarstwa do specjalnych punktów zbiórek – absolutnie zakazane jest wyrzucanie leków do zwykłych kontenerów na śmieci. Dlaczego? Związki chemiczne zawarte w lekach działają niszcząco na glebę i wodę, zatruwają żyjące w nich rośliny i zwierzęta, a ich działanie jest trwałe – nawet przez kilkadziesiąt lat.
    
95. Oddawaj zużyte baterie do specjalnych punktów zbiórek – jak punkt wyżej, zużyte baterie są niebezpieczne dla ludzi, zwierząt i środowiska.
    

Co dodalibyście do tej listy?

A o tym, jak kształtować nowe (eko)nawyki i pozbywać się starych, opowiada dr Alicja Puścian: